Cmentarz wojenny nr 299 Lipnica Murowana. Kwatera wojskowa na cmentarzu parafialnym.
- Położenie.
Powiat bocheński, gmina Lipnica Murowana, miejscowość Lipnica Dolna. Cmentarz znajduję się przy pięknym, zabytkowym kościele drewnianym p.w. św. Leonarda, wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Bezpośrednio przy cmentarzu przepływa rzeka Uszwica i wpadający do niej Potok Górzański. Podczas powodzi tysiąclecia w 1997 r. cmentarz parafialny i wojenny jaki i kościółek drewniany został zalany rwącymi wodami rzeki. Z wody wystawały tylko końcówki krzyży. Do cmentarza parafialnego i kościoła prowadzi dogodny dojazd, w pobliżu znajdują się dwa parkingi. Jak zapewne czytelnicy zauważyli w nazwie znajduje się „Lipnica Murowana” a w adresie „Lipnica Dolna”. Z takimi ciekawostkami będziemy się często spotykać również przy opisie innych cmentarzy naszego Okręgu cmentarnego IX Bochnia. Sytuacja ta wynika z wielu przyczyn: zmian terytorialnych miejscowości, zmian nazw miejscowości, itp. Nawet współcześnie nie jest łatwo jednoznacznie rozgraniczyć tereny nie przebiegające wzdłuż szlaków komunikacyjnych czy budynków do danej miejscowości. - Projektant cmentarza: Franz Stark. Z tą postacią będziemy spotykać się bardzo często. Praktycznie wszystkie cmentarze na Bocheńszczyźnie są dziełem jego myśli twórczej. Wyjątkiem jest nekropolia nr 314 znajdująca się Cmentarzu Komunalnym w Bochni, której projektantem był Karl Schölich. Niestety, o samym projektancie Franzu Starku wiemy tylko, że był oficerem austriackim w stopniu porucznika w stanie spoczynku. Przed wybuchem wojny pracował jako architekt wiedeński. Jako główny projektant Okręgu IX Bochnia odpowiadał za projekty i nadzór na budową cmentarzy. Podobnie jak inni projektanci stworzył w miejscach szczególnie ważnych bitew i starć cmentarze bardziej reprezentacyjne, przeznaczone na uroczystości religijne i patriotyczne.
- Ogrodzenie cmentarza.
Cmentarz posiada kształt kwadratu. Ogrodzenie kwatery stanowią betonowe słupy, o przekroju zbliżonym do kwadratu, ze ściętymi bokami. Ich zwieńczenie stanowi betonowa półkula. Słupy połączone są dwoma rurami żelaznymi. - Wejście.
Wejście od strony południowej tj. kościoła św. Leonarda. Stanowią je dwa kamienne słupy ogrodzenia, pomiędzy którymi zamontowany jest łańcuch. Wejście prowadzi małą alejką wzdłuż cmentarza. - Nagrobki. Krzyże. Mogiły.
Groby rozmieszczone regularnie. Przy wejściu, po lewej i prawej stronie, mogiły znajdują się ukoście do osi i ogrodzenia. Na cmentarzu znajduje się: 13 grobów zbiorowych i 8 pojedynczych, w których pochowano łącznie 62 żołnierzy, w tym: 10 z armii austro-węgierskiej, 52 z armii rosyjskiej. Podkreślenia wymaga fakt, że w liczbie 10 żołnierzy armii austro-węgierskiej znajdują się żołnierze Legionów Polskich: Henryk Halski i Józef Salski (oboje posiadają inskrypcję nagrobną). O pogrzebie podoficera Józefa Salskiego donosi gazeta Głos Narodu, nr 142 z 19.III.1915 r. Do tego wydarzenia nawiązuje również publikujący na ramach Kroniki Janusz Paprota w https://bochenskiedzieje.pl/zrodla/wycinki-prasowe/170-groby-legionistow-pilsudskiego-w-lipnicy. W kwaterze odnajdujemy różnego rodzaju krzyże grobowe. Część z nich spotykamy na pozostałych cmentarzach Okręgu IX Bochnia tj.: małe ażurowe krzyże typu austriackiego (jednoramienne) i rosyjskiego (lotaryńskie, dwuramienne) oraz kute z prętów żeliwnych. Dwa z nich są jednak wyjątkowe. Nie odlazłem podobnych na pozostałych nekropoliach Bocheńszczyzny. Pierwszy z nich znajduje się na nagrobku Henryka Halskiego (mały żeliwny) drugi na nagrobku bez inskrypcji odbiega techniką wykonania i stylistyką od pozostałych (zapewne jest później wykonany). Na rysunku 1 widać rzut cmentarza z zaznaczonymi grobami zgodnie z wykazem 21 grobów. Obecnie w miejsce grobów o nr: 16,17,18 (po wejściu na cmentarz po lewej stronie skośnie do ogrodzenia) znajduje się 1 mogiła. Analogicznie po prawej stronie, z grobów o nr: 19,20,21 pozostał 1 nagrobek. - Element centralny
Na większości cmentarzy wojennych znajduje się element centralny. Często jest to ściana pomnikowa z krzyżem kamiennym, drewnianym lub żelazny. Niekiedy, na większych nekropoliach kapliczka cmentarna. Na cmentarzu nr 299 w Lipnicy Murowanej nie występuję element centralny. Nie znamy przyczyny tego stanu rzeczy, bowiem na wielu małych nekropoliach znajdują się tego typu elementy architektury grobowej. - Stan zachowania.
Dobry. Dwa krzyże uszkodzone. Niektóry betonowe słupy pęknięte. - Oznakowanie. Tablice informacyjne.
Cmentarz niestety nie jest oznakowany. Co jest dziwne, bo niewątpliwie dla turystów licznie odwiedzających kościół p.w. św. Leonarda byłby dodatkową atrakcją turystyczną. Jest to trudne do zrozumienia, bowiem na tej nekropolii spoczywają doczesne szczątki polskich legionistów.
